صنعت فولاد با گردش مالی بسیار بزرگ و پتانسیل بالای اشتغال زایی ، به عنوان دومین صنعت بزرگ جهان بعد از صنعت نفت و گاز شناخته میشود. محصولات فولادی در تمام صنایع مهم جهان همچون انرژی، امور زیربنایی، ساخت و ساز، ماشین سازی، حمل و نقل و غیره مورد استفاده قرار میگیرد و نقش اساسی و محوری ایفا میکنند. بر اساس پیش بینی ها مصرف فولاد در سالهای آینده روندی افزایشی داشته که عمدتاً ناشی از افزایش جمعیت است. با این وصف شاید بتوان گفت که فولاد قلب جریان اقتصادی جهان تلقی شده و نقشی غیر قابل انکار در رشد آن دارد. در همین خصوص و برای اطلاع از وضعیت فولاد در ایران، گفتگویی با رسول دانیال زاده یکی از کارآفرینان برتر این صنعت بعمل آمده است که به خلاصه بخشهایی از آن، اشاره میشود.
رسول دانیال زاده که یکی از کارآفرینان صنعت فولاد است در توضیح تاثیرگذاری این حوزه بر اقتصاد کلان کشور میگوید: «حوزه معدن و صنایع معدنی در سالهای گذشته توانسته است بخش اعظمی از نیازهای ارزی کشور را تامین کند به همین دلیل باید توجه بیشتری به آن بشود. در سال 98، کشورمان با تلاشهای زیادی که توسط شرکتهای دولتی و خصوصی انجام شد موفق به کسب رتبه دهم در تولید و ساخت فولاد در جهان شد . در این مسیر دشوار که با همت و تلاش همه دست اندرکاران این صنعت بعمل آمد، ما توانستیم از کشورهای بزرگ صنعتی و غولهای اقتصادی دنیا نظیر فرانسه و ایتالیا پیشی بگیریم که این پیشرفت چشمگیر، مایه مباهات و غرور برای ایران و ایرانیان است . افتخاری که مرهون تلاش بی وقفه کارگران ، متخصصین و مدیران صنعت فولاد بوده که حاصل آن در کنار افتخار آفرینی فعّالین حوزه های علم و فناوری ، هنر و ورزش موجب درخشش نام ایران در عرصه بین المللی توسط فولادی ها شده است.»
دانیال زاده اضافه کرد؛ « درست است که در این چند ساله ، تولید فولاد با فراز و فرودهایی همراه بوده ولی برآیند آن، کسب این جایگاه است . اما شخصاً اعتقاد دارم ؛ نباید به جایگاه دهم جهان در صنعت فولاد قانع باشیم چراکه ایران علیرغم همه چالشها ، پتانسیل ارتقاء به جایگاه بالاتر را دارد . در همین راستا ، برخورداری از منابع عظیم خدادادی و کامل بودن زنجیره تامین داخلی ، بعنوان یک مزیت رقابتی و قابل اتکاء ، نکته ایست که نمیتوان به آسانی از کنار آن گذشت و میبایست حداکثر بهره را از آن برد.»
وی اعتقاد دارد؛ « یکی از اصلی ترین شاخص های توسعه یافتگی کشورها، سرانه تولید و مصرف فلزات است. در حال حاضر ارزش تولیدات صنایع معدنی سهم بزرگی در میزان ارزآوری کشور داشته و این حجم از تولیدات صنایع معدنی و فلزی بویژه محصولات فولادی ، علاوه بر اینکه رافع نیازهای اساسی داخلیست ، میتواند در توسعه صادرات کشور و ارزآوری بیشتر نقشی جدّی ایفا نماید . با اینحال چالشهای فراوانی بر سر راه تولیدکنندگان قرار دارد که میبایست با مدیریت قوی بر آنها غلبه کرد. یکی از مشکلاتی که در سالهای اخیر تولیداتِ این صنایع را دچار افت نموده است، قطعی برق در فصل گرما و قطعی گاز در فصل سرما است که ریتم تولید را دچار نوسان نموده و در مجموع خسارات و زیانهای فراوانی را بر کشور تحمیل نموده است و از طرف دیگر موجب زیان به صادرات این محصولات نیز شده است. از طرف دیگر نباید این رکود اخیر که بخشی از آن ناشی از قطعی گاز و برق بوده، دستاوردهای سالهای گذشته را زیر سوال ببرد. برخلاف تصور عده‌ای که گمان میکردند تولیدات فولاد ایران در سالهای گذشته به مشکل بخورد ، میزان تولید فولاد خام در سال 1398 بیش از 5/23 میلیون تن بوده و رشدی معادل 5/9 درصد داشته است . همچنین تولید محصولات فولادی هم به میزان 9 درصد افزایش داشته که البته بخش زیادی از این دستآورد باشکوه مرهون حضور فعّال و خلاّق بخش خصوصی است.»
مدیرعامل مجتمع فولاد گیلان در مورد میزان مصرف محصولات فولادی میگوید : « اگر شرایطی فراهم باشد و انگیزه ها از بین نرود، هیچ تحریم ظالمانه‌ای قادر به ایجاد سدّ در مسیر رشد و توسعه نخواهد داشت. همه میدانند صنعت فولاد چه نقشی در پیشرفت کشور دارد. همانگونه که اشاره کردم هم تولید و هم مصرف ، جزو شاخصهای توسعه‌یافتگی هستند . در حال حاضر و علیرغم رکود حاکم بر صنعت ساخت و ساز که مصرف کننده عمده محصولات فولادیست ، میزان مصرف داخلی محصولات فولادی از وضعیت مناسبی برخوردار است و این نشان دهنده فعالیت سایر بخش های صنعتی در کشور است . مقایسه میزان مصرف در چند کشور منطقه موید همین مطلب است . با وجود اینکه ایران و عربستان و امارات جزو کشورهایی هستند که بزرگترین تولیدکنندگان فولاد در خاورمیانه محسوب میشوند ، اما در مصرف فولاد هم بالاترین آمار را به خود اختصاص داده اند. یعنی به همان میزان که تولید بالایی دارند مصرف آنها نیز بسیار بالا است. این سه کشور بیش از 70 درصد مصرف فولاد را در منطقه به خود اختصاص داده اند که از این میزان ، سهم ایران 38درصد ، عربستان 21 درصد ، امارات 15 درصد ، عراق 6 درصد و سایر کشورها در مجموع 20درصد مصرف میکنند.»
رسول دانیال زاده علیرغم افت اخیر در تولید و عرضه فولاد ، چشم انداز آینده را روشن میبیند و معتقد است : «بر اساس سند چشم انداز 1404 ، ایران باید حداقل 15 میلیون تن صادرات فولاد داشته باشد که به امید خدا و با حمایت دولت و همچنین همدلی و همکاری تولیدکنندگان بخش خصوصی و دولتی میتوان به این هدف رسید. اما تحقق این هدف فولادی نیازمند تکمیل چرخه و بهینه سازی در این صنعت است . یعنی همه اجزای زنجیره تولید از معدن گرفته تا کارخانجات تبدیلی و حتی خطوط حمل ونقل ریلی و جاده ای و بنادر نیاز به بهسازی و نوسازی دارند و لازمه این بهسازی ، حمایتهای جدی همه دست اندرکاران است .»
مدیرعامل مجتمع فولاد گیلان در این گفتگو تاکید داشت که : «اصلاح قوانین و مقررات بمنظور رفع موانع تولید در کنار تامین کافی و بموقع مواد اولیه و البته پشتیبانی مداوم دولت میتواند این صنعت را از خسارت احتمالی در امان بدارد.» رسول دانیال زاده معتقد است که : «فقدان مکانیزیمهای تصمیم سازی برای مدیران تصمیم گیر ، یکی از آسیبهای فعلی این صنعت است که مشورت با افراد متخصص اهل این صنعت میتواند به رفع این عارضه کمک کرده و در نهایت به توسعه و پیشرفت صنعت فولاد بیانجامد.»